„ponieważ z nieba zstąpiłem nie po to, aby pełnić swoją wolę, ale wolę Tego, który Mnie posłał.(…) A gdy ujrzycie Syna Człowieczego, jak będzie wstępował tam, gdzie był przedtem?” - Jana 6:38,62

Był kimś wyjątkowym, ponieważ  jak mówi Biblia zanim przyszedł na ziemię, żył w niebie. Przewyższał, zatem ludzi pod względem wiedzy i możliwości. Pomaga to zrozumieć, dlaczego czynił cuda i odznaczał się nadzwyczajną mądrością. Pan Jeszu Pomazaniec cieszył się niespotykanym autorytetem, był w stanie dać swym uczniom „władzy nad tchnieniami nieczystymi, aby je wypędzali i uzdrawiali wszystkie choroby i wszelkie słabości.”(Mat 10:1)

„Zdumiewali się Jego nauką: uczył ich bowiem jak ten, który ma władzę, a nie jak uczeni w Piśmie.” - Marka 1:22

Czy tym informacją można wierzyć? Czy można zakwestionować historyczność Pana Jeszu, Syna Bożego? Wiek XX i pierwsza połowa wieku XXI przyniosło za sobą teorie, że istnienie Chrystusa Syna Bożego opiera się na wielkiej mistyfikacji, a postać Pana Jeszu z Nazaretu to fikcja. Prawdą jest jednak, iż w zasadzie wszystkie wiadomości o Panu Jeszu zawdzięczamy jego naśladowcom z I wieku. Ich relacje zachowały się w ewangeliach. A Jak wyglądają fakty pod względem historii? Dawne źródła świeckie są dość bogate w informacje o Panu Jeszu z Nazaretu.

Podzieliłem na dwie części - pierwszym takim źródłem jest sama Biblia, a drugim - pisma pisarzy historyków, kronikarzy, lub pisarzy nie przychylnych wobec Chrystusa, a nawet wrogo nastawionych do osoby Jeszu z Nazaretu.

Źródła biblijne - Pisma Nowego Przymierza(Testamentu). Cztery Ewangelie - Mateusza, Marka, Łukasza, Jana to źródło ponadczasowych prawd i zasad.  W Ewangeliach znajdujemy opis człowieka, dla którego warto cierpieć, a nawet umrzeć. Stanowią one również podstawę oraz inspirację do przejawiania odwagi, wytrwałości, wiary i nadziei. W czasach starożytnych powszechnie porozumiewano się za pośrednictwem listów. W I w. n.e. listy od Pawła, Jakuba, Piotra, Jana, Judy przyczyniały się do rozrostu społeczności wywołanych(kościoła, zboru), a także do zachowania w nim jedności i czystości.(2 Kor 10:8-11)

„Kiedy przechodzili przez miasta, nakazywali im przestrzegać postanowień powziętych w Jerozolimie przez Apostołów i starszych. Tak więc utwierdzały się Kościoły w wierze i z dnia na dzień rosły w liczbę.” - Dzieje Ap. 16:4,5 BT

„A chociaż może i zasmuciłem was moim listem, to nie żałuję tego; nawet zresztą gdybym i żałował, widząc, że list ów napełnił was na pewien czas smutkiem, to teraz raduję się - nie dlatego, żeście się zasmucili, ale żeście się zasmucili ku nawróceniu. Zasmuciliście się bowiem po Bożemu, tak iż nie ponieśliście przez nas żadnej szkody.” - 2 koryntian 7: 8,9BT

Naoczni świadkowie Ewangelii podają czas i miejsce opisanych przez siebie wydarzenia, co umożliwia identyfikację, miejsc, osób, oraz okoliczności pozwalające na zweryfikowanie opisu. Również trzeba dodać, że specjaliści w zakresie greckiego tekstu Biblii, wymieniają prawie 5000 manuskryptów, które przetrwały od starożytności do naszych czasów, przy czym część pochodzi aż z II wieku n.e. , z których najstarsze pochodzą mniej więcej z roku ok. 155 - 180 n.e.

Apologeci Wschodu*

Apologeci byli pisarzami, którzy żyli u schyłku okresu działalności ojców apostolskich i później.

Kwadrat apologeta*, zwany również Kwadrat z Aten, lub z łac. Quadratus, Kwadratus gr. Άγιος Κοδράτος (Kodratos, Kodrat) – żyjący najprawdopodobniej w II wieku apologeta, rzekomy biskup Aten lub Ormian i ojciec kościoła, zmarł 129 roku.

Żył w czasach apostolskich i był ich uczniem (auditor apostolorum). Gdy do Azji Mniejszej, w której mieszkał Kwadrat, przybył cesarz Hadrian, otrzymał on Apologię, książkę, w której Kwadrat bronił wyznawanej przez siebie wiary (stąd przydomek)*. Do naszych czasów przetrwał fragment Apologii lub Listem do Diogneta: „Nie posłał ludziom, jakby ktoś sobie mógł wyobrazić, jakiegoś sługi, czy to anioła, czy archanioła, jednego z duchów zawiadujących sprawami ziemskimi lub z tych, którym zlecono rządy w niebie, lecz samego Architekta i Budowniczego wszechświata. Przez Niego to Bóg stworzył niebo, przez Niego zamknął morze w określonych granicach, do Jego praw tajemniczych stosują się wszelkie żywioły. On też słońcu wytyczył miarę, jaką musi zachować w swoich dziennych podróżach, Jemu posłuszny jest księżyc, gdy mu rozkazuje, by w nocy świecił, Jego słuchają gwiazdy towarzyszące w drodze księżycowi, od Niego wszech-świat bierze swój porządek i granice, Jemu cały podlega: niebo i wszystko, co w niebie, ziemia i wszystko, co na ziemi, morze i wszystko, co w morzu, ogień, powietrze, otchłań, to, co w górze, to, co w dole, i regiony pośrednie. Jego to właśnie Bóg posłał do ludzi.”--- (Niektórzy uważają, że Apologię Kwadrata należy utożsamiać z Listem do Diogneta)

Historia Ecclesiae; „Czy naszego Zbawiciela zawsze były przed wami, gdyż były prawdziwymi cudami. Otoci, którzy zostali uzdrowieni, ci, którzy zostali wzbudzeni z martwych, którzy byli widzialni nie tylko w chwili uzdrawiania czy wzbudzenia z martwych, lecz zawsze byli obecni. Żyli oni jeszcze długi czas, nie tylko dgy Pan nasz był na ziemi, ale gdy opuścił ziemię. Tak iż niektórzy z nich przeżyli nawet do naszych czasów” - Widzimy więc, naocznych świadków tych wydarzeń, a tak że autorów wczesnochrześcijańskich, piszących o życiu i zmartwychwstaniu. Co bardzo ważne, że oni odnoszą się do tych wydarzeń, jako powszechnie znanych.

Justyn Męczennik, Justyn Filozof, Święty Justyn, gr. Ἰουστῖνος ὁ Μάρτυρ, łac. Iustinus philosophus, cs. Muczenik Iustin Fiłosof (ur. ok. 100 we Flawii Neapolis w Palestynie, zm. ścięty mieczem między 163 a 167 w Rzymie)

I Apologia pierwsza powstała około 155 r. do cesarza Antonina Piusa; w 68 rozdziale krytykuje rzymskie nastawienie do religii chrześcijańskiej, wykazuje, że chrześcijanie nie są ateistami, udowadnia boskość Iesu, nakreśla życie społeczne chrześcijan. W pierwszej Apologii czytamy:

„Jest osoba w ziemi Judejczyków, położona 35 stadiów od Jerusalem, w której urodził się Iesous Christu, o czym można się upewnić z rejestrów podatkowych sporządzonych za Cyreniusza, waszego pierwszego prokuratora Judei” --- Justn Meczenik ,,Pierwsza Apologia” roz 36.

„Nie składamy jednak żadnych ofiar ani wieńców bałwanom, jakie sobie ludzie utworzyli i poustawiawszy w świątyniach nazwali "bogami", ponieważ wiemy, że to tylko bezduszne i martwe przedmioty, kształtem swym do Boga niepodobne. Bóg - zdaniem naszym - jest zupełnie inny niż wszystkie owe wizerunki, w jakich się Go przedstawia dla celów kultu religijnego; te wizerunki, razem z ich nazwami, to raczej wyobrażenia owych złych demonów, jakie się niegdyś ludziom ukazywały.” -- JUSTYN Męczennik APOLOGIA fragmenty w przekładzie M. Michalskiego(za: M. Michalski, Antologia literatury patrystycznej, Warszawa 1975, t. 1, 91-100)

Tacjan Syryjczyk, Tatianōs, łac. Tatianus (ur. ok. 130. zm. ok. 193) – chrześcijański pisarz greckojęzyczny i pochodzący z Syrii.

Jest autorem słynnej harmonii ewangelijnej ,,Diatessaron”, która zachowała się w kilku tłumaczeniach wschodnich i zachodnich, starożytnych i średniowiecznych. Diatessaron, oparty na czterech Ewangeliach,Tacjan jako pierwszy udostępnił zborom syryjskim w ich ojczystym języku treść sprawozdań ewangelicznych. Ta ciesząca się wówczas autorytetem praca zawierała jednolitą narrację czterech Ewangelii i była używana przez Kościół syryjski.

Tertulian - Quintus Septimius Florens Tertullianus (ur. pomiędzy 150 a 160, zm. 240) – łaciński teolog z Afryki Północnej, nawrócony na chrześcijaństwo w 190 roku, stał się jego najgorliwszym w owym czasie apologetą. Urodził się w Afryce, w Kartaginie, z rodziców pogan. Mieszkał i słyną tam jako świetny prawnik. Zawarta w dziele De Carne Christi (O Ciele Chrystusa):

„I umarł Syn Boży, co wręcz dlatego jest wiarygodne, że jest niedorzeczne. I złożony w grobie zmartwychwstał – to jest pewne, bo niemożliwe”

„Nikt nie może poznać prawdy bez Boga, a nikt nie zna Boga bez Chrystusa”

W śród tych pisarzy są jeszcze inni apologeci tj; Atenagoras, Klemens.

Tymczasem biblijne wypowiedzi naocznych świadków w pełni wystarczają, by przeciąć w tej sprawie wszelkie wątpliwości (Jana 21:25). Są tym bardziej przekonujące, że ucząc o Jesu/Jeszu pierwsi chrześcijanie nierzadko ryzykowali wolność, a nawet życie (Dzieje Apostolskie 12:1-4;  Objawienie 1:9).

Źródła historyczne** - Poncjusz Piłat (Pontius Pilatus)  był od 26 do 36/37 n.e. rzymskim prefektem Judei, będącej wówczas częścią rzymskiej prowincji Syrii. Jego imię znaczy dosłownie „Piłat z Pontu”. Poncjusz więc mógł pochodzić z Pontu, starożytnej krainy w północno-wschodniej Azji Mniejszej (obecna Turcja). Z pochodzenia mógł też być Samnitą, gdyż imię Poncjusz wywodzić się mogło z rodu Pontiów, należącego do italskiego ludu Samnitów (środkowa Italia). Nie znamy roku jego urodzin ani śmierci; nie wiemy za dużo o jego życiu przed przyjazdem do Judei, ani też co robił później. Zgodnie z Ewangeliami oraz przekazem Józefa Flawiusza przewodził procesowi Jeszu Chrystusa i zatwierdził jego wyrok.

Korneliusz Tacyt (ok. 55-120), jeden z najsłynniejszych kronikarzy rzymskich z pierwszego stulecia, nadmienił, że cesarz Neron ‛obarczył chrześcijan winą za podpalenie Rzymu’. Następnie Tacyt wyjaśnił: „Początek tej nazwie [chrześcijanie] dał Chrystus, który za panowania Tyberiusza skazany został na śmierć przez prokuratora Poncjusza Pilatusa (Piłata) - Tacyt poświadcza historyczność Jeszu z Nazaretu, ale tak że potwierdza fakt skazania Chrystusa przez Poncjusza Piłata.

Rzymski biograf Swetoniusz (ok. 69-140 n.e.), historyk, autor ,,Żywot Cezarów” - pisze ciekawe wydarzenie o cesarzu Klaudiuszu: „Izraelitów wypędził z Rzymu za to, że bezustannie wichrzyli, podżegani przez jakiegoś Chrestosa [Chrystusa]”. Doszło do tego mniej więcej w roku 52 n.e. (porównaj Dzieje 18:1, 2). Warto zauważyć, że Swetoniusz absolutnie nie negował istnienia Chrystusa. Pierwsi chrześcijanie uważali go za realną osobę, dlatego niezwykle gorliwie głosili swą wiarę, mimo prześladowań zagrażających ich życiu. Chrześcijanie twierdzili, że Jeszu z Nazaretu żyje, i oddawali Mu cześć. Rzymski biograf Swetoniusz dostarcza nam kolejnego dowodu na historyczność i prawdę zawartą w Ewangeliach, a tak że fakty opisane w Dziejach Apostolskich.

Pliniusz Młodszy Gaius Plinius Caecilius Secundus zwany także Minor – Młodszym (ok. 61–113) – polityk, mówca, prawnik i pisarz rzymski.Urodził się w Comum Novum (dziś Como w Lombardii). Po śmierci ojca, Lucjusza Caeciliusa Cilo, edyla prowincji, został adoptowany przez Pliniusza Starszego, który był jego wujem. Rozpoczął karierę urzędniczą za cesarza Domicjana, wycofał się jednak z życia publicznego zrażony terrorem. Powrócił do polityki za cesarza Trajana, który darzył go zaufaniem i powierzył mu namiestnictwo prowincji Bitynii i Pontu.

Pliniusz był znakomitym mówcą, co potwierdza jedyna zachowana mowa (Panegiryk) na cześć cesarza Trajana. Zwraca się w nim do cesarza Trajana z pytaniem, jak powinien traktować wyznawców Chrystusa. Wyjaśnia że skazywał na śmierć tych, których nie chcieli powtórzyć słów i złożyć ,,ofiary z wina i kadzidła przed posągiem cezara i przekląć imię Chrystusa”

Lukian z Samosat(-y) (właściwie: gr. Lukianós, łac. Lucianus, pol. Lukian, ok. 120 do ok. 190) – rzymski retor i satyryk, piszący po grecku, sofista. Zmarł prawdopodobnie w Atenach. Uważany jest za twórcę satyry społecznej.

Urodził się w Samosacie w Kommagenie nad Eufratem. Pochodził z ubogiej syryjskiej rodziny. Uczył się początkowo zawodu rzeźbiarza, który szybko porzucił, by studiować retorykę i filozofię, choć filozofem nie został. Dzięki usilnej pracy opanował doskonale język grecki i stał się jednym z najwybitniejszych przedstawicieli tzw. drugiej sofistyki.

W kilku swoich dziełach Lukian bezpośrednio lub pośrednio wspomina chrześcijan. Dostrzega wśród nich niezwykłą solidarność w dbaniu o swoich współwyznawców. Ogólnie orientuje się w funkcjonowaniu wspólnoty chrześcijańskiej. W tekście O Śmierci Peregrinosa stwierdza, że w Palestynie zetknął się z nauką chrześcijan oraz wspomina zabitego tam Jesu/Jeszu, wyrażając się o nim w tonie przychylnym (określa go jako "wielkiego człowieka").

Józef Flawiusz (hebr. ‏Josef ben Matatia‎, stgr. ᾿Ιώσηπος Φλαύιος, łac. Iosephus Flavius, ur. 37, zm. po 94)[1] – żydowski historyk pochodzący z rodu kapłańskiego. Urodził się w Jerozolimie w 37 roku, a w roku 64 przybył do Rzymu, gdzie przebywał trzy lata. Do kraju powrócił w roku 66, w czasie gdy wybuchło powstanie żydowskie przeciwko Rzymianom. Flawiusz przyłączył się do powstania, objął dowództwo nad powstańcami w Galilei, a w roku 67 dostał się do niewoli. Po dwóch latach uwolnił go Wespazjan, który jako jego nowy patron nadał mu nazwisko Flavius, obdarzając go również obywatelstwem rzymskim. Józef poświęcił się wówczas całkowicie pracy literackiej. Hieronim określił go „greckim Liwiuszem”.

Ważnym źródłem historycznym są ,,Dawne dzieje Israela” czytamy: ,,Annasz zwołał sanhedryn i stawił przed sądem Jakuba, brata Jeszu zwanego Chrystusem oraz kilku innych. Oskarżył ich o naruszenie Prawa i skazał na ukamienowanie” Z dzieła Falawusza dowiadujemy się również opis Jeszu jako ,,człowiek mądry, który czyni rzeczy niezwykłe i był nauczycielem ludzi” żyjącej za czasów Heroda Antypasa. Tutaj Flawiusz również wspomina o Janie Chrzcicielu, który „...nie chrzcił ludzi dla oczyszczenia ducha, lecz dla oczyszczenia ciała; dusza już przez wcześniejsze sprawiedliwe życie była odgrzeszona”.

Talmud***. Warto wspomnieć; Talmud, jako uporządkowany zbiór praw religijnych, normatywnie spisany został około 400 roku n.e (talmud jerozolimski) i około 500 roku n.e. (talmud babiloński), zawiera w sobie tradycję między III wiekiem p.n.e. a VI wiekiem n.e. W Talmudzie babilońskim, czytamy o Jeszu, ,,który został powieszony w dniu Paschy za to, że uprawiał czary i zwodził lud Israela do Boga”, Jednym z głównych oskarżeń pod adresem Jeszu zawartych w źródłach talmudycznych jest to, że zwiódł lud Israelski. Za pomocą nieczystych sztuczek i praktyk zmusił go, aby za nim podążył. Podobnie uzdrowienia nie były efektem boskości, lecz produktem czarnej magii".

Wrogość i nieprzychylność Judejskich przywódców do Pana Jeszu nie jest żadnym zaskoczeniem. Faryzeusze i uczeni w Piśmie wystąpili wobec Pana Jeszu z zarzutem, iż jego uczniowie jedzą „nieczystymi, to znaczy nieumytymi rękami”, podczas gdy przywódcy religijni, „trzymając się tradycji starszych, nie jedzą, jeśli sobie rąk nie obmyją rozluźniając pięść” (Marka 7:1-3). Pan Jeszu słusznie zdemaskował ich obłudę, wykazawszy, że choć przestrzegają ludzkich tradycji, to jednak lekceważą istotne zasady Boże, nakazujące na przykład troskę o rodziców. Następnie dodał: „Nic nie wchodzi z zewnątrz w człowieka, co mogłoby uczynić go nieczystym; lecz co wychodzi z człowieka, to czyni człowieka nieczystym”. — Marka 7:5-15.

Talmud oskarża o zwodzenie, czary, magię, ale nie zaprzecza istnienie i historyczność Jeszu Chrystusa.

Czy Jeszu był postacią historyczną i czy w ogóle istniał? Wyżej przedstawione opisy udokumentowane w starożytnych źródłach jasno dają podstawę i dostarczają dowodów na istnienie Jeszu z Nazaretu. Chrześcijańskie i poza chrześcijańskie dokumenty, opisy, stanowią sporą część materiału na to, że Jeszu z Nazaretu jest postacią, która zapisała się w historii.

Stanisław sługa Pana Jeszu

Źródło:

*Historia Filozofii - tom I, II, III - filozofia starożytna i średniowieczna

Władysława Tatarkiewicz - Warszawa 1988 PWN

Idea w pismach ojców apostolskich - S. Szydelski 1936 r.

Hellenizm a Chrześcijaństwo -  U źródeł chrześcijańskiej myśli filozoficznej, 1947 r.  - J. Czuj

Wikipedia

**Doksografia i świadectwa starożytnych - B. Kupis, K. Leśniak 1961

Wikipedia

Encyklopedia PWN 1999 r.

***Talmud babiloński - Sanhedryn 43

Wikipedia